Ու նորից կասկածի տակ է հայ ժողովրդի «անվտանգությունն ու բարեկեցությունը»

Այն օ­րե­րին, երբ Նի­կո­լը Կա­նա­դա­յի վար­չա­պե­տին հա­յոց ե­ռա­գույ­նի գույ­նե­րով գուլ­պա­ներ էր հրամց­նում, ա­ռիթ ու­նե­ցանք զգու­շաց­նել, որ դրա ձայ­նը դեռ հե­տո է գա­լու: Այն ի­մաս­տով, որ երբ սե­փա­կան դրո­շիդ գույ­նե­րը վե­րա­ծում ես ո­տա­տա­կի փա­լա­սի, էլ ո՞ր մի այ­լազ­գին գո­նե կո­պե­կի հար­գանք կու­նե­նա քո երկ­րի հան­դեպ:

«ՊԼԻՆ­ՏՈՒ­ՍԻ ՆԵՐ­ՔԵ­ՎԻՑ» ԷԼ ՑԱԾ

Եվ ա­հա, այդ մռայլ սպա­սե­լիք­նե­րը ար­դա­րա­ցան: Չնա­յած՝ վա­ղուց է­ին ար­դա­րա­ցել. այն, որ Հա­յաս­տա­նի վար­կա­նի­շը եւ հե­ղի­նա­կու­թյու­նը այս ըն­թաց­քում հայտն­վել է «պլին­տու­սից ներ­քեւ» վի­ճա­կում, հայտ­նի բան է: Բայց ա­հա, այդ ա­ռու­մով «մի մուշ­տի էլ» Կա­նա­դա­յի վար­չա­պե­տը, ա­վե­լի կոնկ­րետ՝ նրա արտ­գործ­նա­խա­րար Մե­լա­նի Ջո­լին հասց­րեց: Այս­պես, խո­սե­լով, թե ու­զում են Հա­յաս­տա­նում դես­պա­նու­թյուն բա­ցել, սույն աղջ­նա­կը պտտվեց–պտտվեց եւ որ­պես բա­ցատ­րու­թյուն հա­սավ այն մտքին, թե. «Դի­վա­նա­գի­տա­կան այս ընդ­լայ­նու­մը կօգ­նի Կա­նա­դա­յին հա­տուկ ար­ձա­գան­քել անվ­տան­գու­թյան սպառ­նա­լիք­նե­րի ա­ճող դեպ­քե­րին, ընդ­լայ­նել քա­ղա­քա­կան եւ տնտե­սա­կան հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը՝ ա­ջակ­ցե­լու իր եվ­րո­պա­ցի դաշ­նա­կից­նե­րին, հա­կազ­դե­լու Ռու­սաս­տա­նի հար­ձակ­ման հե­տեւ­անք­նե­րին Ուկ­րա­ի­նա­յի վրա եւ ա­ջակ­ցե­լու Հա­յաս­տա­նին նրա ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան զար­գաց­ման գոր­ծում»:

Մարդ­կա­յին լեզ­վով ա­սած՝ Հա­յաս­տա­նում դես­պա­նա­տուն են բա­ցում, որ այս ուղ­ղու­թյամբ եւս կռիվ տան Ռու­սաս­տա­նի՝ մեր իսկ ռազ­մա­կան, ռազ­մա­վա­րա­կան, տնտե­սա­կան դաշ­նակ­ցի դեմ: Մենք էլ մի­ամ­տա­բար կար­ծում է­ինք, թե դես­պա­նատ­ներ բա­ցում են կոնկ­րետ եր­կու երկր­նե­րի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը զար­գաց­նե­լու կամ գոն­ե կոնկ­րետ ինչ–որ մա­կար­դա­կում պա­հե­լու հա­մար: Բայց  չէ, պարզ­վում է, որ Հա­յաս­տա­նի պա­րա­գա­յում դես­պա­նա­տուն բա­ցում են, որ­պես եր­րորդ երկ­րի (դեռ դաշ­նա­կից աս­վածն էլ մի կողմ թող­նենք) դեմ հար­ձա­կո­ղա­կան պլաց­դարմ: Ընդ ո­րում, դա հայ­տա­րա­րում են բա­ցա­հայտ, ո­րով մեր «պլին­տու­սից ներ­քեւ» վար­կա­նի­շը մտցնում են «գետ­նի օխ­տը ղա­թը»:

Սա­կայն ան­գամ դա չէ ա­մե­նա­ա­հա­վո­րը: Նման լկտի­ու­թյուն­ներ մեր օ­րե­րի մի­ջազ­գա­յին հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում շատ են լի­նում, եւ, որ­պես կա­նոն, իր հան­դեպ ան­գամ կո­պե­կա­նոց հար­գանք ու­նե­ցող երկր­ներն ան­մի­ջա­պես տեղն են նստեց­նում նման­նե­րին: Իսկ ա­հա Հա­յաս­տա­նի ԱԳ նա­խա­րա­րը, փո­խա­նակ ան­մի­ջա­պես առն­վազն հրա­պա­րա­կավ հայ­տա­րա­րի, թե այս ի՞նչ եք խո­սում, դուք ո՞վ եք, որ ան­գամ մտա­ծեք մեր եր­կիրն իր դաշ­նակ­ցի դեմ պլաց­դարմ սար­քե­լու մա­սին, դեռ մի բան էլ ա­մե­նա­ճոխ ժպի­տով շնոր­հա­կա­լու­թյուն է հայտ­նում կա­նա­դա­ցի աղջ­նա­կին, թե՝ «Ողջու­նում ենք Հա­յաս­տա­նում դես­պա­նու­թյուն բա­ցե­լու Կա­նա­դա­յի ո­րո­շու­մը…», կա­րող եք գլխ­նե­րիս էլ նստել:

Թե ինչ է սա նշա­նա­կում, դեռ կանդ­րա­դառ­նանք: Մինչ այդ, նկա­տենք, որ Միր­զո­յա­նի փո­խա­րեն ստիպ­ված էր պա­տաս­խա­նել Հա­յաս­տա­նում ՌԴ դես­պա­նա­տու­նը. «Մենք ու­շադ­րու­թյուն դարձ­րինք Հա­յաս­տա­նում Կա­նա­դա­յի դես­պա­նա­տան բաց­ման մա­սին տե­ղա­կան լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րում հայտն­ված հա­ղոր­դագ­րու­թյա­նը: Ա­մեն ինչ լավ կլի­ներ, բայց տա­րա­կու­սե­լի է, որ այս քայ­լը, ըստ լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րի, ան­կեղ­ծո­րեն ներ­կա­յաց­վել է Կա­նա­դա­յի ար­տա­քին գոր­ծե­րի նա­խա­րա­րու­թյան կող­մից, այդ թվում՝ «ռու­սա­կան ազ­դե­ցու­թյա­նը հա­կազ­դե­լու» հա­մա­տեքս­տում: Զար­մա­նա­լի է պե­տու­թյան նկատ­մամբ նման բա­ցա­հայտ ամ­բար­տա­վան ու ար­հա­մար­հա­կան վե­րա­բեր­մուն­քը, ո­րի հետ կար­ծես թե պատ­րաստ­վում են ամ­րապն­դել երկ­կողմ կա­պե­րը:

Ա­կա­մա­յից մտա­ծում ես, թե նման գիծն ինչ­պես կազ­դի հայ ժո­ղովր­դի բա­րե­կե­ցու­թյան ու անվ­տան­գու­թյան վրա:

Թվում է, թե այս պատ­մու­թյու­նը ցու­ցիչ է այն պե­տու­թյուն­նե­րի իշ­խող շրջա­նակ­նե­րի կող­մից մնա­ցած աշ­խար­հի ըն­կալ­ման տե­սան­կյու­նից, ո­րոնք ի­րենց «ոսկե մի­լի­ար­դի» մեջ են հա­մա­րում: Հենց այլ երկր­նե­րի եւ ժո­ղո­վուրդ­նե­րի նկատ­մամբ ամ­բար­տա­կան վե­րա­բեր­մունքն է, որն ըն­կած է ժա­մա­նա­կա­կից աշ­խար­հում տե­ղի ու­նե­ցող բազ­մա­թիվ ող­բեր­գա­կան ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի հիմ­քում»:

ԻՆՉ Է ՀՈՒ­ՇՈՒՄ ՄԻՐ­ԶՈ­ՅԱ­ՆԻ «ԼԱՅՆ ԺՊԻ­ՏԸ»

Ու­րեմն ի՞նչ է ստաց­վում, ռուս­նե­րը տես­նում են, որ Կա­նա­դան Հա­յաս­տա­նի հան­դեպ «բա­ցա­հայտ ամ­բար­տա­վան ու ար­հա­մար­հա­կան վե­րա­բեր­մուն­ք» է ցու­ցա­բե­րում, իսկ Նի­կո­լի ԱԳ նա­խա­րա­րը չի՞ տես­նում: Բա­ցառ­վում է, ա­մեն բան ա­ռա­վել քան ակն­հայտ է, եւ երբ դրա­նից հե­տո Միր­զո­յա­նը բե­րա­նը «մին­չեւ ա­կանջ­նե­րը» բա­ցած ժպտում է կա­նա­դա­ցի լի­բե­րաստ­նե­րին, ինչ­պես ժա­մա­նա­կին ժպտում էր Չա­վու­շօղ­լո­ւին, դա ար­դեն ան­գամ մի­այն «Օմե­գա­յով» չես բա­ցատ­րի: Ի վեր­ջո, տվյալ դեպ­քում խոս­քը նույ­նիսկ հայ–թուր­քա­կան լո­կալ խնդրի մա­սին չէ, տվյալ դեպ­քում խոս­քը ՌԴ–Արեւ­մուտք պա­տե­րազ­մի մա­սին է, ո­րտեղ ո­տա­տակ են գնում ան­գամ Ուկ­րա­ի­նա­յի կար­գի պե­տու­թյուն­նե­րը: Եվ այս ի­րա­վի­ճա­կում Միր­զո­յա­նի այդ ժպիտն ար­դեն մի­այն ի­րե­նը չէ, դա Նի­կո­լինն է, ու սա ոչ այլ ինչ է, քան աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան կողմ­նո­րո­շում: Այլ բա­ցատ­րու­թյուն չի կա­րող  լի­նել, երբ կա­նա­դա­ցի արտ­գործ­նա­խա­րա­րը պաշ­տո­նա­պես խո­սում է Հա­յաս­տա­նում ՌԴ–ի դեմ հար­ձա­կո­ղա­կան պլաց­դարմ հիմ­նե­լու ծրագ­րե­րի մա­սին,  իսկ մեր երկ­րի արտ­գործ­նա­խա­րար կոչ­վա­ծը ո­գե­ւոր­ված «կա­նաչ լույս» է վա­ռում այդ ծրագ­րե­րի հա­մար: Ընդ ո­րում, Ա­րա­րա­տին ան­գամ չի փրկում՝ «կա­նա­դա­ցի­նե­րը գան, որ մեզ դե­մոկ­րա­տի­ա սո­վո­րեց­նեն» տրա­մա­բա­նու­թյու­նը. Կա­նա­դա­յում, չմո­ռա­նանք, սահ­մա­նադ­րա­կան մի­ա­պե­տու­թյուն է, ըն­դա­մե­նը նո­րին մե­ծու­թյան հպա­տակ­ներ են, իսկ ժո­ղովր­դա­վա­րու­թյու­նը հան­րա­պե­տա­կան հա­մա­կար­գին յու­րա­հա­տուկ գոր­ծոն է:

Գու­մա­րած՝ փաս­տը, որ մեր տե­ղի ար­եւմ­տա­մոլ­նե­րի ոհ­մա­կը մի­ան­գա­մից, ա­սես մի հրա­մա­նով, Հա­յաս­տա­նին նման «ապտակ հասց­նող» կա­նա­դա­ցի­նե­րի փո­խա­րեն հար­ձա­կում սկսե­ցին ՌԴ դես­պա­նա­տան վրա, թե դուք այդ ով  եք, որ մեր շա­հե­րը պաշտ­պա­նեք, իր հեր­թին է պարզ խո­սում աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան խա­ղի առ­կա­յու­թյան մա­սին:

Սա­կայն այս  «մե­դա­լը  հա­կա­ռակ ե­րեսն էլ ու­նի»: Այն է, ան­գամ այս խայ­տա­ռակ պատ­մու­թյու­նից հե­տո Նի­կո­լը կա­րո՞ղ է Հա­յաս­տա­նը վե­րա­ծել հա­կա­ռու­սա­կան գո­տու: Այն է, այս հեր­թա­կան խա­ղը կա­րո՞ղ է ար­դյունք ու­նե­նալ: Թե ինչ ա­սաց կա­նա­դա­ցի աղջ­նա­կը (ով, ի դեպ, բա­րո­յա­կան հար­թա­կում իր շե­ֆի կրկնօ­րի­նակն է), բա­ցի Հա­յաս­տա­նի վար­կա­նի­շը եւս մեկ ան­գամ տրո­րե­լուց, հա­զիվ թե այլ գործ­նա­կան էֆեկտ ու­նե­նա: Լավ, ա­սենք Հա­յաս­տա­նում բա­ցե­ցին Կա­նա­դա­յի դես­պա­նա­տուն, հա­կա­ռու­սա­կան ի՞նչ գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ կա­րող  է ա­նել, ո­րը չեն կա­րո­ղա­ցել ա­նել մեր երկ­րում ա­մե­րի­կյան, բրի­տա­նա­կան եւ մյուս բո­լոր ա­րեւմ­տյան դես­պա­նատ­նե­րը: Հաշ­վի առ­նե­լով նա­եւ, որ Կա­նա­դան միշտ էլ հան­դես է ե­կել անգ­լո­ա­մե­րի­կյան կցոր­դի դե­րում եւ ոչ թե ինչ–որ գոր­ծըն­թա­ցի կազ­մա­կերպ­չի: Այ­սինքն, շատ ա­վե­լի նման է նրան, որ կա­նա­դա­ցի աղջ­նակն ու նրա ընդգծ­ված լի­բե­րաս­տա­կան հա­կում­նե­րով շե­ֆը ըն­դա­մե­նը փոր­ձում են ի­րենց դա­շին­քի տե­րե­րին ցույց տալ, թե՝ մենք էլ ենք այս­տեղ, ռուս­նե­րի դեմ կռվում ենք, այլ ոչ թե ռե­ալ հույ­սեր ու­նեն, որ պետք է գան եւ ա­նեն այն, ինչն ա­մե­րի­կյան եւ բրի­տա­նա­կան դես­պան­նե­րին այդ­պես էլ դեռ չի հա­ջող­վում՝ ռուս­նե­րին տա­րա­ծաշր­ջա­նից դուրս մղեն: Ու նույ­նը կա­րե­լի է կար­դալ նա­եւ ՌԴ դես­պա­նա­տան նշված հա­ղոր­դագ­րու­թյան տո­ղա­տա­կե­րում: Այն­տեղ կա­նա­դա­ցի­նե­րի այդ ծրագ­րերն ըն­դա­մե­նը գնա­հատ­վում է, որ­պես «ոսկե մի­լի­ար­դի» ար­դեն մեռ­նող աշ­խար­հըն­կալ­ման դրսե­ւո­րում, ո­րը գլո­բալ ա­ռու­մով բան չի փո­խում, բայց կա­րող է «ողբեր­գա­կան ի­րա­դար­ձու­թյան» վե­րած­վել  թի­րա­խա­վոր­ված երկ­րի հա­մար: Ա­մեն դեպ­քում, նա­խազ­գու­շա­ցումն ա­ռա­վել քան ակն­հայտ է՝ «Ակա­մա­յից մտա­ծում ես, թե նման գիծն ինչ­պես կազ­դի հայ ժո­ղովր­դի բա­րե­կե­ցու­թյան ու անվ­տան­գու­թյան վրա…»: Իսկ դա էլ ա­վե­լի մռայլ ե­րանգ է ստա­նում, երբ Նի­կո­լը, ի դեմս Ա­րա­րա­տի, այդ­պես հրճվան­քով մի­ա­նում է կա­նա­դա­ցի­նե­րի խա­ղին:

Ա­մեն դեպ­քում, այն տպա­վո­րու­թյունն է, որ Նի­կոլն ու Ա­րա­րատն այդ­պես էլ մին­չեւ վերջ չեն կա­րո­ղա­նում գի­տակ­ցել, որ ան­կախ նրա­նից, թե մինչ այս ով ում «տերն ու ծա­ռան» է ե­ղել, ներ­կա­յումս ա­մեն ինչ գլխի­վայր շրջված է: Ըստ այդմ էլ, որ ան­գամ այն­պի­սի ման­րուք­նե­րը, ինչ­պի­սիք են Կա­նա­դա­յի արտ­գործ­նա­խա­րա­րի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը, ե­թե ժա­մա­նա­կին կա­րող է­ին ան­գամ չնկատ­վել, հի­մա ա­վե­լորդ ռիս­կե­րից խու­սա­փե­լու հա­մար ա­մե­նա­լուրջ ու­շադ­րու­թյան կենտ­րո­նում են: Ա­վե­լին, դրանց ի պա­տաս­խան, կա­րող են նա­եւ լի­նել ռե­ալ գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ, եւ ռուս­նե­րի ար­ձա­գան­քը նա­եւ այդ մա­սին նա­խազ­գու­շաց­նող ե­րանգ­ներ ու­նի:

ԹՈՒՐՔ-ԱԶԵ­ՐԻ­Ա­ԿԱՆ ՏԱՆ­ԴԵ­ՄԸ ԿՏՐՈՒԿ ԱԿ­ՏԻ­ՎԱ­ՑԵԼ Է

Դժվար չէ նկա­տել, որ Կա­նա­դա­յին դե­պի մեր տա­րա­ծաշր­ջան «կա­նաչ լույս» տալն ա­մե­նե­ւին էլ Նի­կո­լի մի­ակ ա­րեւմ­տա­մետ խա­ղը չէ, որ փոր­ձում է հա­մա­ռո­րեն ա­ռաջ տա­նել այս օ­րե­րին: Շատ ա­վե­լի վտան­գա­վոր դրվագ էր ար­ցա­խյան ուղ­ղու­թյամբ «Բրյու­սե­լյան ձե­ւա­չափ» խա­ղար­կե­լը, ո­րը, ի վեր­ջո, հասց­րեց վեր­ջին ա­սու­լի­սում Նի­կո­լի հնչեց­րած ա­հա­զան­գին, թե՝ չի ստաց­վում, Ա­լի­ե­ւը չի ու­զում Բրյու­սել գալ:

Մի պահ այն տպա­վո­րու­թյունն էր, որ ԱՄՆ–ն եւս վերջ­նա­կա­նա­պես ձեռք է քա­շում բրյու­սե­լյան այդ խա­ղից՝ փոր­ձե­լով դիր­քերն ամ­րապն­դել Մինս­կի խմբին հա­րու­թյուն տա­լու մի­ջո­ցով: Սա­կայն դրա հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը չնչին է­ին: Այ­սինքն, որ­քան էլ Նի­կոլն այդ ուղ­ղու­թյամբ փոր­ձեց խա­ղալ, սա­կայն ինչ­պես Բա­քուն, այն­պես էլ Մոսկ­վան կտրուկ դեմ գնա­ցին ՄԽ–ին, ո­րի պա­րա­գա­յում Նի­կո­լի ու­զել–չու­զե­լը, ան­գամ Վա­շինգ­տո­նի օ­ժան­դա­կու­թյան պա­րա­գա­յում դառ­նում էր երկ­րոր­դա­կան: Ար­դյուն­քում, Վա­շինգ­տո­նը կար­ծես թե նո­րից փոր­ձում է հի­շել «Բրյու­սե­լի ձե­ւա­չա­փի» մա­սին, ո­րի կյան­քի կո­չե­լու հա­մար մեկ բան է պետք՝ Ա­լի­ե­ւին հա­մո­զել, որ չվա­խե­նա Մոսկ­վա­յից եւ գնա ի­րեն ձեռն­տու այդ ուղ­ղու­թյամբ:

Ա­մեն դեպ­քում, նա­խօ­րե­ին Շառլ Մի­շե­լը զան­գա­հա­րել էր Ա­լի­ե­ւին, ին­չը ազ­դակ էր, որ ի­րոք «Բրյու­սե­լի ձե­ւա­չա­փին» դեռ վաղ է հրա­ժեշտ տա­լը: Թե ինչ է քննար­կել  Մի­շե­լը Ա­լի­ե­ւի հետ, հայտ­նի է մի­այն եվ­րո­պա­ցու գրա­ռու­մից. «Մենք քննար­կել ենք ադր­բե­ջա­նա–հայ­կա­կան երկ­խո­սու­թյան բրյու­սե­լյան օ­րա­կար­գի բո­լոր հար­ցե­րը: Ես ընդգ­ծել եմ ԵՄ–ի հա­մար կա­յուն, անվ­տանգ եւ խա­ղաղ Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սի կա­րե­ւո­րու­թյու­նը»: Չնա­յած, այս­քանն էլ է բա­վա­րար՝ ընդ­հա­նուր պատ­կե­րի հա­մար: Թե որն է ըստ բրյու­սե­լյան օ­րա­կար­գի՝ «կա­յուն, անվ­տանգ եւ խա­ղաղ Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սը», հայտ­նի բան է. հայ–ադրբե­ջա­նա­կան խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նա­գի­րը, ո­րով Հա­յաս­տա­նը կճա­նա­չի Ադր­բե­ջա­նի տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թյու­նը՝ ա­ռանց Ար­ցա­խի մա­սին ո­րե­ւէ հի­շա­տակ­ման: Ար­դյուն­քում, Ար­ցա­խը կհռչակ­վի Ադր­բե­ջա­նի մաս, ա­րեւմ­տյան երկր­նե­րը ա­րա­գո­րեն կսկսեն «պե­չա­տել» դա՝ պա­հան­ջե­լով ռուս­նե­րից զոր­քե­րը հա­նել: Կհա­նեն, թե՝ ոչ, այդ մա­սին չէ խոս­քը: Պար­զա­պես կպա­հան­ջեն, եւ վերջ:

Մյուս կող­մից, ակ­տիվ ըն­թաց­քի հուն է մտել նա­եւ հայ–թուր­քա­կան գոր­ծըն­թա­ցը: Բա­նը հա­սավ նրան, որ այդ գոր­ծըն­թա­ցում Նի­կո­լի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Ռու­բեն Ռու­բի­նյանն ար­դեն բա­ցա­հայտ խո­սում է թուր­քե­րի հետ հստակ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­նե­րի մա­սին, ո­րից մի­այն մեկ աբ­սուր­դա­յին դրվագ է հայտ­նի: Այ­սինքն, որ կող­մե­րը պայ­մա­նա­վոր­վել են հնա­րա­վոր ա­մե­նա­սեղմ ժամ­կետ­նե­րում Հա­յաս­տան–Թուր­քի­ա ցա­մա­քա­յին սահ­մա­նը հա­տե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն ա­պա­հո­վել Հա­յաս­տան եւ Թուր­քի­ա այ­ցե­լող եր­րորդ երկր­նե­րի քա­ղա­քա­ցի­նե­րի հա­մար: Ընդգ­ծենք, խոս­քը մի­այն «երրորդ երկր­նե­րի» եւ ոչ թե Հա­յաս­տա­նի եւ Թուր­քի­ա­յի քա­ղա­քա­ցի­նե­րի մա­սին է: Այ­սինքն, սահ­մա­նը բաց­վում է, որ, օ­րի­նակ, ադր­բե­ջան­ցի­նե­րը կա­րո­ղա­նան դրա­նով անց­նել, ե­րե­ւի դրա­նից հե­տո նա­եւ բեռ­ներ տա­նեն–բե­րեն, իսկ ա­հա Հա­յաս­տա­նի հա­մար այն կմնա փա՞կ: Այ­սինքն, Ռու­բի­նյանն ու Քը­լը­չին Հա­յաս­տա­նի եւ Թուր­քի­ա­յի հար­ցե՞րն են լու­ծում, թե՞ «երրորդ երկր­նե­րի». կա­ռա­վա­րու­թյու­նը կա­րո՞ղ է այս աբ­սուր­դին հո­դա­բաշխ բա­ցատ­րու­թյուն տա: Կարճ ա­սած, Ռու­բի­նյա­նը պնդում է, թե՝ «Տրա­մա­բա­նա­կան եմ հա­մա­րում, որ այդ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­նե­րը ի­րա­գործ­վեն այս ա­մառ­վա ըն­թաց­քում», մինչ­դեռ հայ ժո­ղո­վուր­դը պատ­կե­րա­ցում ան­գամ չու­նի, թե իր թի­կուն­քում այդ ին­չեր են պայ­մա­նա­վոր­վում, որն է ի­մաս­տը եւ նպա­տա­կը:

Ե­թե սրան էլ ա­վե­լաց­նենք, որ օ­րերս հե­րթա­կան ան­գամ Չա­վու­շօղ­լուն «թե­ւե­րը փռեց» Նի­կո­լի վրա՝ ձեռ­քի հետ էլ ուղ­ղա­կի­ո­րեն մի­ջամ­տե­լով Հա­յաս­տա­նի ներ­քին գոր­ծե­րին, սկսեց մե­ղադ­րանք­ներ թա­փել հա­յաս­տա­նյան ընդ­դի­մու­թյան գլխին, ա­պա այն տպա­վո­րու­թյունն է, որ Ան­կա­րա­յում Նի­կո­լից շատ կա­րե­ւոր սպա­սե­լիք­ներ ու­նեն եւ ձգտում են, որ այդ­քան ար­ժե­քա­վոր կադ­րի մազն ան­գամ չծռվի:

Ընդ ո­րում, կրկնենք, այդ ա­մենն ի­րա­կա­նաց­նում են կայ­ծակ­նա­յին ա­րա­գու­թյամբ, ո­րը, թե­րեւս, այս պատ­մու­թյան մեխն է: Այ­սինքն ի՞նչ, ա­ռաջ են վա­զում, որ քա­նի դեռ ռուս­ներն ուկ­րա­ի­նա­կան խնդրից չեն ա­զատ­վել, այս­տեղ ա­մեն ինչ հասց­նեն դզել–փչե՞լ: Թե՞ այն մտքին են, որ քա­նի դեռ ա­մա­ռա­յին սե­զոն է, կա­րող են այդ ա­մե­նը Հա­յաս­տա­նում հեշ­տու­թյամբ ա­ռաջ մղել:

Սա­կայն ան­կախ այս ըն­թաց­քից, դեռ մնում է մեկ գոր­ծոն, ո­րի լու­ծումն այս խա­ղե­րը չեն տա­լիս: Խոս­քը՝ Ար­ցա­խում ռու­սա­կան զո­րա­կազ­մի մա­սին է, ո­րը տե­ղից շարժ­վե­լու միտք ան­գամ չու­նի: Եվ ան­գամ այն դեպ­քում, ե­թե Ար­ցա­խը հռչա­կեն Ադր­բե­ջա­նի մաս, է­լի ռու­սա­կան զոր­քը մնա­լու հիմ­քն ու­նի. Ար­ցա­խի բնակ­չու­թյան անվ­տան­գու­թյու­նը: Ճիշտ է, նկատ­վում են ար­ցախ­ցի­նե­րի վրա հո­գե­բա­նա­կան ազ­դե­ցու­թյան փոր­ձեր, թե՝ Լա­չինն էլ կտան, վի­ճա­կը շատ ա­վե­լի վատ կդառ­նա, սա­կայն դրա է­ֆեկ­տի­վու­թյու­նը դեռ տե­սա­նե­լի չէ: Այն պատ­ճա­ռով, որ Ար­ցա­խի բնակ­չու­թյու­նը անվ­տան­գու­թյու­նը կա­պել է բա­ցա­ռա­պես ռու­սա­կան բա­նա­կի հետ եւ, Լա­չի­նի նման ա­հա­զան­գով պայ­մա­նա­վոր­ված, հա­զիվ թե է­ա­կան ար­տա­գաղթ տե­ղի ու­նե­նա:

Իսկ քա­նի դեռ Ար­ցա­խում ռու­սա­կան բա­նակն է, Թուր­քի­ա­յի հա­մար օ­րա­կար­գում է մնում նույն հար­ցը՝ կա­րո՞ղ են ռուս­նե­րի հետ գնալ ու­ղիղ բախ­ման: Ա­սենք, այդ խնդիրն ու­նի նա­եւ Ա­լի­ե­ւը, եւ հենց դա է նրան խան­գա­րում՝ գնալ «Բրյու­սե­լի ձե­ւա­չա­փի» ուղ­ղու­թյամբ:

ՔԵ­ՐՈԲ ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ