Իրականում ինչ խաղ են խաղում Նիկոլն ու Ալիեւը Լաչինի միջանցքում

Չնա­յած այն բա­նին, որ ար­դեն լրա­նում է Ար­ցախի բլո­կա­դա­յի մեկ ա­մի­սը, սա­կայն հան­րա­յին ըն­կա­լում­նե­րում այդպես էլ տե­սա­նե­լի չէ մի­աս­նա­կան գնա­հա­տա­կան, թե ին­չու Ա­լի­ե­ւը գնաց այդ քայ­լին, որն է դրա հիմ­նա­կան ի­մաս­տը, ո­րոնք են շար­ժիչ ու­ժե­րը: Վար­կած­նե­րից մե­կով Ա­լի­ե­ւը շրջա­փա­կել է Ար­ցա­խը՝ ար­ցա­խա­հա­յու­թյա­նը գաղթ պար­տադ­րե­լու հա­մար:

ԻՆՉ ԽԱՂ Է ԽԱ­ՂՈՒՄ ՆԻ­ԿՈ­ԼԸ

Ի­հար­կե, այս բա­ղադ­րի­չը կա, սա­կայն մի­այն դրա­նով ա­մեն բան չես բա­ցատ­րի: Ա­ռա­վել եւս, երբ հաշ­վի ես առ­նում փաս­տը, որ բլո­կա­դան ամե­նե­ւին էլ հա­րյուր տո­կո­սա­նոց չէ, որի մա­սին հա­զիվ թե Բաք­վում չի­մա­նան: Եվ ե­թե դա էլ չեն ար­գե­լա­փա­կում, ա­պա պարզ հարց է՝ իսկ ին­չո՞ւ է Ա­լի­ե­ւը փա­կել մի­ջանց­քը:

Հան­րա­յին ըն­կա­լում­նե­րում կա այն կար­ծի­քը, թե դա Ա­լի­ե­ւի եւ Նի­կի­ո­լի հա­մա­տեղ խաղն է, այլ վար­կա­ծով՝ ա­րեւմ­տյան թե­լադ­րան­քով: Ա­րեւմ­տա­մետ­ներն էլ պնդում են, թե չէ, դա Ա­լի­եւն ա­նում է Մոսկ­վա­յի հետ հա­մա­գոր­ծակց­ված, եւ այլն:

Ինք­ը՝ Նի­կո­լը, դեռ ան­ցած տա­րե­վեր­ջից սկսած մի գլուխ մե­ղադ­րանք­նե­րի հե­ղեղ է հղում ռուս­նե­րի ուղ­ղու­թյամբ: Կա­րե­լի է հի­շեց­նել թե­կու­զեւ այս տար­վա կա­ռա­վա­րու­թյան ա­ռա­ջին նիս­տում նրա հայ­տա­րա­րու­թյու­նը. «Իմ հա­մոզ­մամբ, ա­մե­նա­խորն ու ի­րա­կան պատ­ճառն այն է, որ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­յե­րը շա­րու­նա­կում են ապ­րել ի­րենց հայ­րե­նի­քում, ու մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թյունն էլ սկսել է ա­վե­լի ու ա­վե­լի հստակ ար­ձա­նագ­րել ԼՂ հա­յու­թյան էթ­նիկ զտում­նե­րի, ցե­ղաս­պա­նու­թյան են­թար­կե­լու Ադր­բե­ջա­նի տե­սա­նե­լի քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը: Այս ի­մաս­տով մենք ա­վե­լի ա­ռար­կա­յա­կան քայ­լեր ենք ակն­կա­լում մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թյու­նից, այդ թվում՝ ՄԱԿ-ի անվ­տան­գու­թյան խորհր­դի մշտա­կան ան­դամ Ռու­սաս­տա­նի Դաշ­նու­թյու­նից, ում խա­ղա­ղա­պահ զո­րա­խում­բը տե­ղա­կայ­ված է ԼՂ-ում ու Լա­չի­նի մի­ջանց­քը սե­փա­կան վե­րահս­կո­ղու­թյան տակ պա­հե­լը նրա ու­ղիղ պար­տա­վո­րու­թյունն  է»: Դժվար չէ նկա­տել, թե ինչ է քա­րո­զում. «մի­ջազ­գա­յին » ՝ կեց­ցե, իսկ ռուս­ներն ի­րենց դե­րը չեն կա­տա­րում: Սա­կայն, ի տար­բե­րու­թյուն մեր տե­ղա­կան «ժե­խի», Նի­կո­լը, այդ քա­րո­զներով հանդերձ,  բո­լո­րիցս էլ լավ գի­տի, թե Ար­ցա­խի դեռ հայ­կա­կան լի­նե­լու գոր­ծում ով ինչ դեր ու­նի: Դրա­նից զատ, նա նա­եւ բո­լո­րիցս լավ է հաս­կա­նում, թե ինչ ֆունկ­ցի­ա­ներ ու­նեն խա­ղա­ղա­պահ­նե­րը: Այդ թվում, երբ պա­հան­ջում է, թե՝ «Լա­չի­նի մի­ջանց­քը սե­փա­կան վե­րահս­կո­ղու­թյան տակ պա­հե­լը նրա ու­ղիղ պար­տա­վո­րու­թյունն է», ա­պա մի­գու­ցե նա­եւ կա­ռա­ջար­կի՞, թե խա­ղա­ղա­պահ­ներն այս ի­րա­վի­ճա­կում ինչ պետք է ա­նեն: Օ­րի­նակ, պետք է ու­ժո՞վ քշեն ա­զե­րի «բնա­պահ­պան­նե­րին», նա­եւ հաշ­վի առ­նե­լով, որ այն ման­դա­տը, ո­րը նա­եւ իր՝ Նի­կո­լի ստո­րագ­րու­թյամբ է տրված խա­ղա­ղա­պահ­նե­րին, ան­զեն «ակտի­վիստ­նե­րի» դեմ զեն­քի գոր­ծադ­րում չի նա­խա­տե­սում: Եվ երբ այս ի­րա­վի­ճա­կում նա պաշ­տո­նա­պես մեղադրանք է հղում ռուս­նե­րին, պարզ հարց է ծա­գում, թե այս ի՞նչ խաղ է խա­ղում: Թե ինչ խաղ է, դեռ կհաս­նենք: Սա­կայն փաս­տը, որ հենց այս պա­հին Թուր­քի­ան բա­ցում է Հա­յաս­տա­նի հետ ու­ղիղ օ­դա­յին բեռ­նա­փո­խադ­րում­նե­րի ու­ղին, մեկ բան է ցույց տա­լիս՝ Ան­կա­րան գոհ է այդ խա­ղից:

ԻՆՉ ԽԱՂ Է ԽԱ­ՂՈՒՄ Ա­ԼԻ­Ե­ՎԸ

Նման ի­րա­վի­ճակն է, որ ա­ռաջ է բե­րել վար­կա­ծը, թե Ա­լի­եւն ու Նի­կո­լը մի­աս­նա­բար են խաղ տա­նում ռուս խա­ղա­ղա­պահ­նե­րի դեմ, այդ թվում՝ Ար­ցա­խը շրջա­փա­կե­լով Մոսկ­վա­յին վար­կա­բե­կե­լու մի­ջո­ցով: Մի­գու­ցե այս տրա­մա­բա­նու­թյու­նն ըն­թա­ցող մեծ խա­ղի մեջ իր տեղն ու ի­մաստն ու­նի, սա­կայն դա ա­մեն բան չէ, որ բա­ցատ­րում է, եւ կա­րե­լի է ըն­դա­մե­նը խա­ղի են­թա­շեր­տե­րից մե­կը հա­մա­րել:

Նկա­տի ու­նենք, որ ո­րոշ ա­ռանց­քա­յին հար­ցեր մնում են ա­ռանց պա­տաս­խա­նի: Օ­րի­նակ, Ա­լի­եւն իր ա­մա­նորյա շնոր­հա­վո­րան­քում նման միտք հնչեց­րեց. «Այս տար­վա հոկ­տեմ­բե­րին Պրա­հա­յում եւ Սո­չի­ում կա­յա­ցած հան­դի­պում­նե­րում Հա­յաս­տա­նը պաշ­տո­նա­պես ճա­նա­չեց մեր երկ­րի տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թյունն ու ինք­նիշ­խա­նու­թյու­նը: Կար­ծում եմ, որ դրա­նից հե­տո բո­լոր պայ­ման­նե­րը ստեղծ­վե­ցին Ադր­բե­ջա­նի եւ Հա­յաս­տա­նի մի­ջեւ խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նագ­րի ստո­րագր­ման հա­մար »:

Ե­թե Ա­լի­ե­ւը նման լա­վա­տե­սա­կան տրա­մադ­րու­թյուն­նե­րի մեջ է, ա­պա նույն պարզ հարցն է՝ իսկ նրա ին­չի՞ն էր պետք մի­ջանց­քը փա­կե­լը: Կա­րե­լի է նման բա­ցատ­րու­թյուն տալ, թե Նի­կո­լը կստո­րագ­րի, բայց վերջ­նա­կան լուծ­ման հա­մար պետք է ար­ցախ­ցի­նե­րին, դրա­նով էլ՝ խա­ղա­ղա­պահ­նե­րին հե­ռաց­նել: Հենց սա էլ, ի դեպ, նա­խա­տե­սում էր «Բրյու­սե­լի ձե­ւա­չա­փով» «խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նա­գի­րը»:

Բայց հենց այս­տեղ է, որ բախ­վում ենք «ամե­նա­տա­րօ­րի­նա­կին»: Ա­լի­եւն իր խոս­քում թե­եւ հի­շա­տա­կում է Պրա­հա­յի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­նե­րը, ո­րը «Բրյու­սե­լի ձե­ւա­չա­փով» էր, բայց ան­մի­ջա­պես էլ անց­նում է դրան հա­ջոր­դած Սո­չի­ի հան­դիպ­մա­նը, որն ար­դեն «Եռա­կողմ ձե­ւա­չա­փով» էր: Ընդ ո­րում, հենց Ա­լի­եւն էր, որ «Բրյու­սե­լի ձե­ւա­չա­փից» հրա­ժար­վեց՝ չմաս­նակ­ցե­լով դրա շրջա­նակ­նե­րում դեկ­տեմ­բե­րի 7-ին նա­խա­տես­ված հեր­թա­կան հան­դիպ­մա­նը: Դրա­նից էլ զատ, այս տա­րեսկզ­բին պաշ­տո­նից հե­ռա­ցավ հա­րավ­կով­կա­սյան ուղ­ղու­թյամբ Պետ­դե­պար­տա­մեն­տի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ եւ հա­մա­տե­ղու­թյան կար­գով «Մինս­կի խմբի» ա­մե­րի­կյան հա­մա­նա­խա­գա­հի պաշ­տո­նը զբա­ղեց­նող Ֆի­լիպ Ռի­քե­րը: Հենց նա էր, որ հա­մար­վում էր ե­թե ոչ «Բրյու­սե­լյան ձե­ւա­չա­փի» «կնքա­հայ­րը», ա­պա առն­վազն այդ ձե­ւա­չա­փը վե­րահս­կող ա­մե­րի­կյան պաշ­տո­նյան:

Ըստ Պետ­դե­պար­տա­մեն­տի մա­մու­լի ծա­ռա­յու­թյան ղե­կա­վար Նեդ Փրայ­սի, 57-ամյա Ռի­քե­րը թո­շա­կի է անց­նում, եւ դա ո­րո­շել է ան­ցած տա­րե­վեր­ջին: «Տա­րօ­րի­նակ զու­գա­դի­պու­թյամբ» այն ժա­մա­նակ, այն բա­նից հե­տո, երբ Ա­լի­ե­ւը հրա­ժար­վեց Նի­կո­լի հետ «Բրյու­սե­լի ձե­ւա­չա­փով» հան­դի­պու­մից: Ու երբ դրա­նից հե­տո Ռի­քե­րը ո­րո­շում է «թո­շա­կի անց­նել», դա առն­վազն խո­սում է այն մա­սին, որ ա­մե­րի­կյան մո­դե­լով «խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նագ­րի» ա­պա­գան դար­ձել է ա­ռա­վե­լա­գույնս մշու­շոտ: Չէ՛, դա չի խո­սում այն մա­սին, որ անգ­լո­սաք­սե­րը ո­րո­շե­ցին հա­րավ­կով­կա­սյան խա­ղից դուրս գալ: Սա­կայն ակն­հայ­տո­րեն այդ պա­հին նրանց հա­մար բարդ ի­րա­վի­ճակ էր, ո­րը նրանք փոր­ձե­ցին հաղ­թա­րել այն­պի­սի ան­նա­խա­դեպ քայ­լով, ինչ­պի­սին էր MI-6 ղե­կա­վար Ռի­չարդ Մու­րի հա­յաս­տա­նյան այ­ցը:

Կար­ծես թե նման է նրան, որ «Բրյու­սե­լյան ձե­ւա­չա­փի» ձա­խո­ղու­մը օ­րա­կար­գում թո­ղեց մի­այն «խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նագ­րի» ռու­սա­կան տար­բե­րա­կը, ո­րը կա­րող էր ստո­րագր­վել տա­րե­վեր­ջին Սանկտ Պե­տեր­բուր­գում կա­յա­ցած ԱՊՀ ղե­կա­վար­նե­րի ոչ պաշ­տո­նա­կան գա­գա­թա­ժո­ղո­վի շրջա­նակ­նե­րում: Եվ ա­հա Մու­րի այ­ցից հե­տո նախ՝ Նի­կո­լի հա­կա­ռու­սա­կան հռե­տո­րա­բա­նու­թյու­նը կտրուկ սրվեց, ա­պա, անպ­տուղ մնաց Սանկտ Պե­տեր­բուր­գի հան­դի­պու­մը:

Բայց այս ի­րա­վի­ճա­կում, երբ տա­րեսկզ­բին Ա­լի­ե­ւը խո­սում է «խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նագ­րի ստո­րագր­ման հա­մար բո­լոր պայ­ման­նե­րից», ա­պա տրա­մա­բա­նա­կան է դառ­նում այն պարզ հար­ցը, թե ո՞ր «խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նագ­րի» մա­սին է խոս­քը: Ե­թե բրյու­սե­լյան տար­բե­րա­կը չկա, հա­մե­նայն­դեպս՝ նա այդ ուղ­ղու­թյամբ քայ­լե­րից հրա­ժար­վեց ՝ հաշ­վի առ­նե­լով Մոսկ­վա­յի գոր­ծո­նը, նշա­նա­կում է, որ հի­մա օ­րա­կար­գում մնա­ցել է մի­այն ռու­սա­կան տար­բե­րա­կը: Ընդ ո­րում, այն տար­բե­րա­կը, ո­րի մա­սին Նի­կոլն այդ­քան դրվա­տան­քով էր խո­սում՝ այն գրե­թե հա­մա­րե­լով իր «ման­կու­թյան բյու­րե­ղյա ե­րա­զան­քը»:

«ՏԱ­ՐՕ­ՐԻ­ՆԱ­ԿՈՒ­ԹՅՈՒՆ­ՆԵ­ՐԻ» ՇԱ­ՐԱՆ

Այս­պի­սով, ստա­նում ենք այս «տա­րօ­րի­նակ» պատ­կե­րը. Ա­լի­ե­ւը խո­սում է «խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նագ­րի» մի­ակ տար­բե­րա­կի մա­սին, Նի­կո­լը ե­րա­զում է, որ այն ստո­րագր­վի, ռուս­նե­րը հան­դի­պում են կազ­մա­կեր­պում, եւ… ստո­րագ­րե­լու փո­խա­րեն Լա­չի­նի մի­ջա՞նցք են փա­կում: Ի՞նչ է ստաց­վում՝ Ա­լի­ե­ւը մի­ջանցք է փա­կում, որ իր ու­զած պայ­մա­նա­գի­րը չստո­րագ­րի՞: Կամ մյուս կող­մից. բո­լորն են հաս­կա­նում, որ մի­ջանց­քը բա­ցել հնա­րա­վոր է մի­այն ե­ռա­կողմ բա­նակ­ցու­թյու­ննե­րի շրջա­նակ­նե­րում: Բայց ա­հա Նի­կո­լի արտ­գործ­նա­խա­րա­րը դեռ էն գլխից հրա­ժար­վեց մեկ­նել Մոսկ­վա՝ Բայ­րա­մո­վի եւ Լավ­րո­վի հետ այդ հար­ցով բա­նակ­ցե­լու հա­մար: Իսկ Նի­կոլն էլ մի­այն զբաղ­ված է՝ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյու­նը խա­ղա­ղա­պահ­նե­րի վրա դնե­լով: Եվ այն դեպ­քում, երբ խա­ղա­ղա­պահ­նե­րը չու­նեն բա­նակ­ցե­լու ոչ մի լի­ա­զո­րու­թյուն, այդ քայ­լով Նի­կո­լը մի­այն ցույց է տա­լիս, որ չի պատ­րաստ­վում ան­ձամբ բա­նակ­ցել: Ին­չո՞ւ, չէ՞ որ հենց դրա­նից է կախ­ված իր «երա­զանք­նե­րի» «խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նագ­րի» ստո­րագ­րու­մը:

Չէ, հա­կա­սու­թյուն­նե­րով լի ի­րա­վի­ճա­կում ի­րա­կա­նում ա­մեն բան պարզ է, ե­թե մի փաստ ենք հի­շում: Ե­թե «Բրյու­սե­լի ձե­ւա­չափ» չկա, ա­պա դա դեռ չի նշա­նա­կում, որ անգ­լո­սաք­սե­րի հա­մար ըն­դու­նե­լի կա­րող է լի­նել «Եռա­կողմ ձե­ւա­չա­փով» խա­ղա­ղու­թյան պայ­մա­նա­գի­րը: Սրա հետ ե­րե­ւի Նի­կոլն էլ հա­մա­ձայն կլի­նի. Մու­րը վկա: Իսկ ե­թե Վա­շինգ­տո­նի եւ Լոն­դո­նի հա­մար ըն­դու­նե­լի չէ, Նի­կո­լը, ա­սենք նա­եւ Ա­լի­ե­ւը կա­րո՞ղ են ստո­րագ­րել: Իսկ ա­հա Լա­չի­նի մի­ջանց­քը լավ ա­ռիթ է չստո­րագ­րե­լու հա­մար: Ա­ռա­վել եւս, երբ դա կա­րե­լի է ծա­ռա­յեց­նել նա­եւ հա­կա­ռու­սա­կան հիս­տե­րի­ա սրե­լուն:

Բայց մյուս կող­մից էլ, չմո­ռա­նանք, որ նույն Նի­կո­լը, ա­սենք նա­եւ Ա­լի­ե­ւը Պրա­հա­յից հե­տո վա­զե­ցին Սո­չի: Այ­սինքն, նա­եւ ռուս­նե­րի «խնդրանք­նե­րը» մեր­ժել չեն կա­րող: Ա­լի­ե­ւը, մի­գու­ցե մի փոքր ա­վե­լի հան­գիստ շնչե­լով, քան Նի­կո­լը, սա­կայն տար­բե­րու­թյու­նը շատ մեծ չէ:

Իսկ թե որ գլո­բալ թե­ւի «խնդրան­քը», ի վեր­ջո, կկա­տա­րեն, թե­րեւս պարզ է դառ­նա­լու մոտ ժա­մա­նակ­ներս Ուկ­րա­ի­նա­յում:

ՔԵ­ՐՈԲ ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ