Նոր աշխարհը կառուցվում է ոսկու վրա

Բայց ի­հար­կե, Ար­ցա­խի շուրջ, ա­սենք նա­եւ մեր փոքր եւ մեծ տա­րա­ծաշր­ջան­նե­րում ներ­կա գոր­ծըն­թաց­նե­րը (տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=246486&l=am) մի­այն այս կամ այն պե­տու­թյան, ու­ժի տե­ղա­յին շա­հե­րով չէ, որ պետք է բա­ցատ­րել: Պայ­քա­րը շատ ա­վե­լի մասշ­տա­բա­յին է, գլո­բալ, եւ հենց այդ խո­շոր գործ­ւըն­թաց­նե­րից էլ, ի վեր­ջո, ձե­ւա­վոր­վե­լու են նա­եւ տե­ղա­յին նշա­նա­կու­թյան լու­ծում­նե­րը:

Այս տե­սան­կյու­նից, ի­հար­կե, ու­շագ­րավ է տե­ղե­կատ­վությ­ունն այն մա­սին, որ. «Աշխար­հի կենտ­րո­նա­կան բան­կե­րը ակ­տի­վո­րեն գնում են ոս­կի: 2022թ.-ն այդ ա­ռու­մով ա­մե­նա­բարձրն էր 1967 թվա­կա­նից ի վեր»:

Թե ին­չու է ոս­կին դար­ձել այդ­քան փնտրված, հաս­կա­նում են բո­լո­րը: Ու­րեմն` ին­չո՞ւ է ոս­կին այդ­քան փնտրված: Օ­րերս ներ­կա­յաց­ված հեր­թա­կան վի­ճա­կագ­րա­կան ցու­ցա­նի­շը շատ բա­նի մա­սին է ակ­նար­կում: Այն է` 2022թ.-ի ար­դյուն­քով հա­մաշ­խար­հա­յին պարտ­քը հա­սել է 305 տրի­լի­ոն դո­լա­րի: Ընդ ո­րում, այդ ցու­ցա­նի­շի մեջ, ե­րեկ­վա դրու­թյամբ, ա­վե­լի քան 10 տո­կո­սը` մոտ 31,5 տրի­լի­ո­նը ԱՄՆ-ի պե­տա­կան պարտքն է:

Ի՞նչ ա­սել է հա­մաշ­խար­հա­յին պարտք, ովքե՞ր են պար­տա­պան­նե­րը, էլ ա­վե­լի կա­րե­ւոր է` ով­քե՞ր են պար­տա­տե­րե­րը: Սրանք հե­տաքր­քիր հար­ցեր են, բայց` այլ խո­սակ­ցու­թյան թե­մա: Այս պա­հին ֆիք­սենք 305 տրի­լի­ոն դո­լար, ո­րը 3 ան­գամ գե­րա­զան­ցում է հա­մաշ­խար­հա­յին ՀՆԱ-ն: Ընդ ո­րում, վեր­ջին 5 տա­րում հա­մաշ­խար­հա­յին պարտքն ա­վե­լա­ցել է մոտ 30 տո­կո­սով, ու այն դեպ­քում, երբ ա­ճի տեմ­պե­րը գնա­լով մի­այն սրվում են:

Ա­հա սա է ԱՄՆ-ի եւ ա­մե­րի­կյան դո­լա­րի ներ­կա­յիս գերխն­դի­րը, եւ ոչ թե Չի­նաս­տա­նը կամ Ռու­սաս­տա­նը: Այ­սինքն` կա­րե­լի է գնա­լով ա­րա­գա­ցող տեմ­պե­րով դո­լար տպել ու բա­ժա­նել վար­կե­րի տես­քով, ու մի քա­նի տա­րուց կպարզ­վի, որ ողջ մարդ­կու­թյու­նը պետք է մի 5, ա­պա` 10 տա­րի իր ողջ ստեղ­ծա­ծը վճա­րի, որ այդ պարտ­քը տա: Այ­սինքն, որ հա­մաշ­խար­հա­յին ներ­կա ֆի­նան­սա­կար­գը հա­սել է իր կուլ­մի­նա­ցի­ոն կե­տին, դա հաս­կա­նում են բո­լո­րը: Նա­եւ, որ այդ նույն հա­մաշ­խար­հա­յին ֆի­նան­սա­կան հա­մա­կար­գը գնում է դե­պի նոր վե­րա­բեռ­նում, ո­րի ար­դյուն­քում մարդ­կու­թյան գե­րակ­շիռ մա­սը` պե­տու­թյուն­ներ եւ ան­հատ­ներ կա­րող է մեկ ակն­թար­թում կորց­նել այն, ինչ ու­նի:

Ի­րա­նա­կան աղ­բյուր­նե­րից մե­կը նման կար­ծիք է ներ­կա­յաց­րել. «Պլա­նա­վո­րո­ղի այս սխե­մա­յում (իսկ դրանք հրե­ա կա­բա­լիստ­ներն են՝ Սո­ղո­մո­նի ե­րեքհա­զա­րա­մյա ծրագ­րի կրող­նե­րը) նոր դրա­մա­վար­կա­յին աշ­խար­հում կա­ռա­վար­ման գոր­ծա­ռույ­թը լի­նե­լու է բան­կա­յին ոս­կին տնօ­րի­նո­ղին: Քա­նի որ բան­կա­յին ոս­կու հիմ­նա­կան պա­շա­րը բեր­վել է Չի­նաս­տա­նի պաշտ­պա­նու­թյան տակ (առնվազն 30 000 տոն­նա), ՉԺՀ-ն կլի­նի նա­եւ կա­պի­տա­լի կու­տակ­ման ա­սի­ա­կան ցիկ­լի ա­ռա­ջա­տա­րը: 2020 թվա­կա­նին Չի­նաս­տանն ա­ռա­ջինն էր, որ շրջա­նա­ռու­թյան մեջ մտցրեց պե­տա­կան ​​կրիպ­տո­յո­ւա­նը եւ կու­լիս­նե­րի հե­տե­ւում աշ­խար­հից պա­հան­ջեց այն ճա­նա­չել որ­պես մի­ջազ­գա­յին հաշ­վարկ­նե­րում վճար­ման մի­ջոց: Ա­հա թե որն է Չի­նաս­տա­նի ռազ­մա­վա­րա­կան հար­ձակ­ման գա­ղա­փա­րի ար­մա­տը ա­զա­տա­կան ​​շու­կան պա­հող­նե­րի կո­ա­լի­ցի­ա­յի դեմ՝ ԱՄՆ ֆի­նան­սա­կան սպե­կու­լյանտ­նե­րին ոչն­չաց­նե­լու եւ հին դրա­մա­կան աշ­խար­հի փլուզ­ման հե­ռան­կա­րով»:

Հա­մաշ­խար­հա­յին պարտ­քի այդ ա­հագ­նա­ցող մա­կար­դա­կը տա­նում է ոս­կին ժա­մա­նա­կա­վոր հիմ­նա­կան ար­ժույ­թի վե­րաց­ման գործ­նա­կա­նում անշր­ջե­լի գոր­ծըն­թա­ցին, դա էն գլխից էր հաս­կա­նա­լի: Ամ­բողջ հարցն այն է, թե ո՞րն է լի­նե­լու վեր­ջա­կե­տը, այ­սինքն այն պա­հը, երբ դո­լա­րը եւ առ­հա­սա­րակ, ոս­կու ա­պա­հով­վա­ծու­թյուն չու­նե­ցող ցան­կա­ցած դրա­մա­կան մի­ջոց կկորց­նի ա­մեն մի պա­հան­ջարկ: Դա­տե­լով այն գոր­ծըն­թա­ցից, այն է` նա­եւ յո­ւա­նը ոս­կով ա­պա­հո­վագ­րե­լուց, ո­րի մեկ­նար­կը Չի­նաս­տանն ար­դեն տվել է, ֆի­նա­լա­յին փուլն ար­դեն սկսված է:

Ա­մեն դեպ­քում, փաստն այն է, որ ար­դեն ան­ցած տար­վա­նից Չի­նաս­տա­նը եւ Ռու­սաս­տա­նը դա­դա­րեց­րել են ոս­կու պա­շար­նե­րի մա­սին տե­ղե­կատ­վու­թյան հրա­պա­րա­կու­մը: Մի­այն հայտ­նի է մեկ փաստ` եր­կուսն էլ դար­ձել են պե­տա­կան պա­հուստ­նե­րում ոս­կի կու­տա­կող հիմ­նա­կան երկր­նե­րը: Այդ չե­րե­ւա­ցող գնում­նե­րը ե­թե ան­ցած տա­րի հա­մե­մա­տա­բար զսպում են ոս­կու գնե­րի ա­ճը, ան­գամ գնան­կում ա­ռաջ բե­րե­ցին, սա­կայն այս տա­րեսկզ­բից սկսած թռիչ­քա­յին աճ կա: Մեկ ու­ցի­ան ար­դեն ան­ցել է 1900 դո­լա­րի սահ­մա­նը եւ ընդ­հուպ մո­տե­ցել 2000-ին: Մի­եւ­նույն ժա­մա­նակ փոր­ձա­գետ­նե­րը կար­ծում են, որ տար­վա ըն­թաց­քում ա­մե­նա­հա­վա­նա­կան սցե­նա­րը կտրուկ թռիչքն է: Օ­րի­նակ` Սին­գա­պու­րում տե­ղա­կայ­ված Swiss Asia Capital-ի գոր­ծա­դիր տնօ­րեն եւ գլխա­վոր ներդ­րու­մա­յին տնօ­րեն Յո­ւերգ Կի­նե­րի գնա­հատ­մամբ` հաշ­վի առ­նե­լով բո­լոր գոր­ծոն­նե­րը՝ ոս­կու գի­նը կա­րող է հաս­նել նույ­նիսկ 4000 դո­լա­րի:  Իսկ սա ար­դեն է­ա­պես գե­րա­զան­ցում է այն մա­կար­դա­կը, ո­րի պա­րա­գա­յում դո­լա­րի հի­պե­րինֆ­լյա­ցի­ա­յի վտան­գը կտրուկ սրվում է: Ա­ռա­վել եւս, երբ դրան զու­գա­հեռ, ԱՄՆ-ն բախ­վել է պե­տա­կան պարտ­քի այնպ­ի­սի վտան­գա­վոր մա­կար­դա­կի, ո­րի ար­դյուն­քում մի­ան­գա­մայն ի­րա­տե­սա­կան է դառ­նում դե­ֆոլ­տը: Եվ ա­սել, թե այս ի­րա­վի­ճա­կում ԱՄՆ-ն ո­րե­ւէ հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նի դո­լա­րա­յին լեռ­նե­րը ոս­կու հետ կա­պե­լու, մի­ամ­տու­թյուն կլի­ներ:

Այս­պի­սով, Վա­շինգ­տո­նի հա­մար ել­քը մեկն է` ա­մեն ինչ ա­նել` Ուկ­րա­ի­նա­յում ռուս­նե­րին հաղ­թե­լու հա­մար: Կստաց­վի՞, ա­ռաջ չըկ­նենք, ժա­մա­նա­կը ցույց կտա: Սա­կայն հե­ռան­կար­ներն առն­վազն տե­սա­նե­լի չեն:

ՔԵ­ՐՈԲ ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ