Էրդողանը դեռ հաղթելու լուրջ շանսեր ունի

Ա­մեն դեպ­քում այն, որ Թուր­քի­ա­յում մեկ­նար­կած նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րու­թյուն­նե­րը Էր­դո­ղա­նի հիմ­նա­կան ու­շադ­րու­թյու­նը տե­ղա­փո­խում են երկ­րի ներս (տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=247130&l=am)՝ ան­ցան­կա­լի դարձ­նե­լով ար­տա­քին հար­թակ­նե­րում կտրուկ քայ­լե­րը, սպա­սե­լի է:

Բանն այն է, որ Էր­դո­ղա­նին, ինչ­պես քա­նիցս նշե­լու ա­ռիթ­ներ ու­նե­ցել ենք, սպաս­վում են ծանր ընտ­րու­թյուն­ներ: Մի կող­մից, մի քա­նի տա­րի շա­րու­նակ ԱՄՆ-ից ե­կող տնտե­սա­կան ճնշում­նե­րը եւ դրան­ցով պայ­մա­նա­վոր­ված՝ Թուր­քի­ա­յի ներ­քին վի­ճակն է է­ա­պես նվա­զեց­րել Էր­դո­ղա­նի վար­կա­նի­շը: Մյուս կող­մից, նույն ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րը  օգ­նում են թուր­քա­կան ընդ­դի­մու­թյա­նը, փոր­ձե­լով վեր­ջա­պես ա­զատ­վել ա­մե­րի­կյան քա­ղա­քա­կա­նու­թյան ոտ­քե­րի տակ քա­նիցս «սա­պոն դրած» եւ բա­ցար­ձակ ինք­նու­րույ­նու­թյան ձգտող Էր­դո­ղա­նից: Ըստ այդմ, թուր­քա­կան ընդ­դի­մու­թյու­նը եւս, հաս­կա­նա­լով, որ սա լուրջ շանս է, ա­ռա­վե­լա­գույնս հա­մախմբ­վա­ծու­թյան նշան­ներ է ցու­ցադ­րում: Ա­ռա­վել եւս, երբ ու­նե­ին վար­կա­նի­շա­յին, ան­գամ Էր­դո­ղա­նին գե­րա­զան­ցող թեկ­նա­ծու­ներ, ա­սել է թե՝ խա­ղի մեջ ի­մաստ տես­նում է: Վեր­ջա­պես, թուր­քա­կան ընտ­րա­զանգ­վա­ծի «անտար­բեր­նե­րի» մի հսկա հատ­վա­ծը, թե­եւ քա­ղա­քա­կան ա­ռու­մով ա­ռանձ­նա­կի շա­հագրգռ­վա­ծու­թյուն չու­նի, բայց ար­դեն հասց­րել է մի լավ հոգ­նել Էր­դո­ղա­նից՝ նրա գեր­մա­րա­թո­նյան կա­ռա­վար­ման պատ­ճա­ռով:

Ար­դյուն­քում, հուն­վա­րի կեսե­րի դրու­թյամբ Էր­դո­ղա­նի վար­կա­նի­շը գնա­հատ­վում է 40-41 տո­կո­սի կար­գի, ո­րը նրա նվա­զա­գույն ցու­ցա­նիշ­նե­րից է: Բանն այն է, որ 2018թ. ընտ­րու­թյուն­նե­րում, սո­ցի­ո­լո­գի­ա­կան 55-56 տո­կոս վար­կա­նի­շի պա­րա­գա­յում Էր­դո­ղա­նին հա­ջող­վեց հաղ­թել հա­զիվ 52 տո­կո­սով, ընդ ո­րում, ա­մե­նա­տար­բեր ռե­սուրս­նե­րի կիրառ­ման պա­րա­գա­յում: Եվ ա­հա փոր­ձա­գետ­ներն այդ հա­մե­մա­տու­թյամբ կար­ծում են, որ ե­թե ա­ռա­ջի­կա 3-3.5 ա­միս­նե­րին կտրուկ քայ­լեր չար­վեն, ա­պա էս գլխից կա­րե­լի է Էր­դո­ղա­նին հա­մա­րել պարտ­ված: Նա­եւ հաշ­վի առ­նե­լով, որ «Ժո­ղովր­դա­հան­րա­պե­տա­կան ​​կու­սակ­ցու­թյու­նը» ներ­կա­յաց­նող առն­վազն եր­կու թեկ­նա­ծու (դեռ պարզ չէ, թե ում կներ­կա­յաց­նեն)՝ Ան­կա­րա­յի քա­ղա­քա­պետ Ման­սուր Յա­վա­սին ե­ւ Ստամ­բու­լի քա­ղա­քա­պետ Էք­րեմ Ի­մա­մօղ­լուն հաղ­թե­լու բո­լոր շանսերն այս պա­հի դրու­թյամբ ու­նեն:

Ընդ ո­րում, պետք է նա­եւ հաշ­վի առ­նել, որ ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի ճնշում­նե­րը շա­րու­նակ­վում են եւ կա­րող են ան­գամ բազ­մա­պատկ­վել: Բանն այն է, որ Էր­դո­ղա­նը վերջ­նա­կա­նա­պես է տա­պա­լում Շվե­դի­ա­յի՝ ՆԱ­ՏՕ-ին ան­դա­մակ­ցու­թյան գոր­ծըն­թա­ցը, ո­րին Վա­շինգ­տո­նում հա­զիվ թե ան­տար­բեր նա­յեն: Գու­մա­րած հայտ­նի մնա­ցած բա­խու­մա­յին ուղ­ղու­թյուն­նե­րը, եւ դա տա­նում է այն մտքին, որ ԱՄՆ-ն ա­մեն բան կա­նի՝ ա­ռանց Էր­դո­ղա­նի Թուր­քի­ա ու­նե­նա­լու եւ այն իր վե­րահս­կո­ղու­թյան տակ վե­րա­դարձ­նե­լու հա­մար:

Եվ ա­հա, ինչ­պես եւ քա­նիցս են­թադ­րե­լու ա­ռիթ ու­նե­ցել ենք, հենց նման ի­րա­վի­ճակն է, որ Էր­դո­ղա­նին պար­տադ­րում է՝ օգ­նու­թյուն ակն­կա­լել Մոսկ­վա­յից եւ Թեհ­րա­նից: Ընդ ո­րում, եր­կուսն էլ ու­նեն լուրջ հնա­րա­վո­րու­թյու­ններ՝ ազ­դե­լու Էր­դո­ղա­նի վար­կա­նի­շի ա­վե­լաց­ման վրա: Նախ, տնտե­սա­կան այն գոր­ծարք­նե­րը, ո­րը Մոսկ­վան սկսել է Էր­դո­ղա­նի հետ (հա­ցա­հա­տի­կի ծրա­գիր, ռուբ­լի­ով է­ներ­գա­կիր­նե­րի վա­ճառք եւ այլն), ար­դեն իսկ ո­րո­շա­կի է­ֆեկ­տի­վությ­ուն ցու­ցա­բե­րում են: Այ­սինքն, ե­թե այս պա­հին Էր­դո­ղա­նի վար­կա­նի­շը 40.8 տո­կոս է, ա­պա դեկ­տեմ­բե­րին այն նկա­տե­լի­ո­րեն ա­վե­լի ցածր էր՝ 38.6, եւ այդ ա­ճը բա­ցա­ռա­պես ռու­սա­կան այդ ծրագ­րե­րի ար­դյուն­քում Թուր­քի­ա­յում տնտե­սա­կան ան­կում­նե­րի մեղ­մումն է: Գու­մա­րած, ե­թե Թեհ­րա­նը շա­րու­նա­կի վեր­ջին շա­բաթ­նե­րին նկատ­վող բա­րիդ­րա­ցի­ա­կան դի­նա­մի­կան, ո­րը ցու­ցա­բե­րում է Ան­կա­րա­յի ուղ­ղու­թյամբ, այդ թվում՝ նա­խա­գա­հա­կան մա­կար­դա­կով այց կա­տա­րի Թուր­քի­ա, դա եւս ռե­ալ է­ֆեկտ կա­րող է ու­նե­նալ: Թե­կու­զեւ Թուր­քի­ա­յի փոք­րա­թիվ, բայց ո­րո­շա­կի զանգ­ված կազ­մող շի­ա­ա­կա­ննե­րին Էր­դո­ղա­նի օգ­տին կողմ­նո­րո­շե­լու ի­մաս­տով:

Այս­պի­սով, ռե­ալ շան­սեր Էր­դո­ղա­նը դեռ ու­նի: Ի­հար­կե, կա նա­եւ այն հար­ցը, թե հաղ­թե­լու դեպ­քում նույն աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան մո­տե­ցում­նե­րը նա որ­քա­նո՞վ կպա­հի: Բայց մյուս կող­մից էլ ցան­կա­ցած այլ ուժ, որն իշ­խա­նու­թյան գա Թուր­քի­ա­յում, գոր­ծե­լու է ա­մե­րի­կյան դաշ­տում, եւ դա ար­դեն իսկ Մոսկ­վա­յի եւ Թեհ­րա­նի հա­մար Էր­դո­ղա­նին ա­ջակ­ցու­թյան հար­ցում այ­լընտ­րան­քի տեղ չի թող­նում:

Ի դեպ, կհաղթի՞ Էրդողանը, թե` ոչ, Հայաստանի համար մեծ նշանակություն չունի: Թուրքիայիում ով էլ իշխի, մեկ է` «Թուրքը մնում է թուրք): Չնայած, Էրդողանը գոնե ամերիկյան հրահանգներով չի մտնում ռուսների դեմ պատերազմի մեջ, որը կնշանակի Հայաստանի վերջնական ոչնչացումը: Իսկ եթե նրան փոխարինելու գան ամերիկամետ տարրերը, ի՞նչ կանի Թուրքիան, դա արդեն մեծ հարց է:

ՔԵ­ՐՈԲ ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ