Թուրքական երկրաշարժը մեզ էլ չի շրջանցի

Այս­պի­սով այն, որ երկ­րա­շար­ժը նա­եւ քա­ղա­քա­կան եւ աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան ա­ռու­մով է լուրջ հար­ված Էր­դո­ղա­նի հա­մար, այս պա­հին էլ է տե­սա­նե­լի (Տե´ս նաեւ https://iravunk.com/?p=248439&l=am): Նա­եւ, որ այս նոր ի­րա­վի­ճա­կը, ինչ խոսք, չի կա­րող հաշ­վի չառ­նել նա­եւ Իս­րա­յե­լի հետ խա­ղե­րի մեջ մտած, սա­կայն Թուր­քի­ա­յին որ­պես վեր­ջին հույս հա­մա­րող Ա­լի­ե­ւը:

Դեռ հա­զիվ էր երկ­րա­շար­ժի լու­րը սկսել տա­րած­վել, որ Ա­լի­ե­ւը հեր­թա­կան ան­գամ փա­կեց Ար­ցա­խի գա­զա­մա­տա­կա­րա­րու­մը: Ինչ է, ու­զում էր ցույց տալ, որ իր հա­մար բան չի՞ փոխ­վել: Մի­գու­ցե, հաշ­վի առ­նե­լով, որ թեեւ Թուր­քի­ա­յի ներ­կա վի­ճա­կին, նա­եւ Լա­չի­նի մի­ջանց­քի հետ կապ­ված դեռ տե­ղա­շարժ չկա: Սա­կայն սա խնդրի մի կողմն է, իսկ այս մե­դա­լի ի­րա­կան ե­րեսն այն է, որ Թուր­քի­ա­յի հետ մի­ա­ժա­մա­նակ նա­եւ Ադր­բե­ջա­նի ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան պո­տեն­ցիալն է նվա­զում, եւ այդ փաս­տը, ի­հար­կե, Ա­լի­ե­ւը չի կա­րող չգի­տակ­ցել: Այ­սինքն, քա­նի դեռ խա­ռը ի­րա­վի­ճակ է, կա­րե­լի է այս­տեղ հին դի­նա­մի­կան պահ­պա­նել: Սա­կայն շատ ա­րագ գա­լու է պա­հը, երբ ստիպ­ված ես լի­նե­լու «ինչ ա­նել» հար­ցով դի­մել «մեծ եղ­բո­րը», իսկ նա, մեծ հա­վա­նա­կա­նու­թյամբ, խոր­հուրդ կտա ա­վե­լորդ սրա­ցում­նե­րից հե­ռու մնալ:

Ճիշտ է, Ա­լի­ե­ւը դեռ բրի­տա­նա-իսրա­յե­լյան թե­ւից կստա­նա հա­կա­ռակ ազ­դակ­նե­րը: Սա­կայն այն­տեղ էլ հի­մար­ներ չեն, հաս­կա­նում են. որ նման ի­րա­վի­ճա­կում Թուր­քի­ան հա­կա­ի­րա­նա­կան պլաց­դարմ դարձ­նե­լու ա­մե­նա­լավ պա­հը չէ: Իսկ ա­ռանց Թուր­քի­ա­յի, ադր­բե­ջա­նա­կան պլաց­դար­մը ոչ թե պար­զա­պես ի­րա­տե­սա­կան չէ, այլ այն այս պա­հին կի­րառ­ման մեջ դնե­լու փոր­ձը կա­րող է նա­եւ վնա­սա­կար դառ­նալ: Այ­սինքն, փոր­ձես սրել ի­րա­վի­ճակ­ը, եւ Ի­րանն ար­ձա­գան­քի, ա­պա ա­ռանց Թուր­քի­ա­յի մնա­ցած Ադր­բե­ջա­նը կհայտն­վի լրջա­գույն խնդիր­նե­րի ա­ռաջ: Նույնն է նա­եւ Լա­չի­նի մի­ջանց­քի շրջա­փա­կու­մը ձգձգե­լու հար­ցում: Այս դեպ­քում, ե­թե հու­մա­նի­տար ճգնա­ժա­մը շատ խո­րա­նա, ա­պա ռուս­նե­րի հետ սրաց­ման ռիսկն է եւ է­լի նույն վտան­գա­վոր հե­ռան­կա­րով:

Ա­ռա­վել եւս, որ շրջա­փակման հաշ­վին Ար­ցա­խում ներ­քին պայ­թյու­նի հաս­նե­լու տար­բե­րա­կը եւս այդ­պես էլ չի աշ­խա­տում: Ե­ղավ եր­կու-երեք փորձ՝ Ռու­բեն Վար­դա­նյա­նին հե­ռաց­նե­լու եւ Ար­ցա­խում կոր­ծա­նա­րար ընտ­րու­թյուն­ներ «կազ­մա­կեր­պե­լու» ուղ­ղու­թյամբ, սա­կայն դա մի­այն ներ­քին դա­վա­ճա­նա­կան ու­ժե­րին ջրի ե­րես հա­նեց՝ ա­ռանց է­ա­կան ձեռք­բեր­ման: Իսկ այն մի­աս­նա­կան հար­վա­ծը, որն Ար­ցա­խի ԱԺ-ի բո­լոր խմբակ­ցու­թյուն­նե­րի կող­մից ուղղ­վեց նի­կո­լյան Գուր­գեն Ար­սե­նյա­նին՝  նրա վեր­ջին խայ­տա­ռակ հայ­տա­րա­րու­թյու­նը բնու­թագ­րե­լով, որ­պես «թուրք-ադրբե­ջա­նա­կան տան­դե­մի ջրա­ղա­ցին ջուր լցնել», ինչ խոսք, ի­րա­կա­նում ուղղ­ված էր հա­յաս­տա­նյան մեծ ու փոքր բո­լոր թրքա­սեր­նե­րին: Այ­սինքն, դա կա­րե­լի է նա­եւ Նի­կո­լին ուղղ­ված ցու­ցադ­րա­կան ազ­դակ հա­մա­րել, հաս­կա­նում են, թե ի­րա­կա­նում ինչ խաղ է խա­ղաց­վում, եւ դրան չեն տրվի:

Իսկ ե­թե չի ստաց­վում նե­րար­ցա­խյան խժդժու­թյուն­նե­րի եւ պա­ռակ­տում­նե­րի հաս­նե­լը, ո­րը, չմո­ռա­նանք, ճիշտ պա­հին կան­խե­ցին նա­եւ ռուս­նե­րը, ա­պա նա­եւ ա­նի­մաստ է դառ­նում հե­տա­գա բլո­կա­դան: Ա­ռա­վել եւս, կրկնենք, դա գնա­լով ա­վե­լի վտան­գա­վոր է դառ­նում կազ­մա­կեր­պիչ­նե­րի հա­մար:

Մյուս կող­մից էլ, վա­ղուց էր հաս­կա­նա­լի, որ ոչ մի­այն Ա­լի­ե­ւը, այլ Նի­կո­լը սպա­սում են այն ի­րա­վի­ճա­կին, ո­րը ստեղծ­վում է ուկ­րա­ի­նա­կան ռազ­մա­ճա­կատ­նե­րում, եւ ո­րից կախ­ված էլ Ռու­սաս­տա­նը կա­րող է ձեռք բե­րել է­ա­պես շատ ա­վե­լի ծան­րակ­շիռ աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան դիրք (պարտ­վե­լու դեպ­քում՝ հա­կա­ռա­կը): Եվ ա­հա, ներ­կա պա­տե­րազ­մա­կան ըն­թացքն էլ իր հեր­թին է գա­լիս հու­շե­լու, որ ինչ­քան էլ որ Կի­եւն ու Ա­րեւ­մուտ­քը խոս­տա­նում է­ին ա­րագ եւ ան­վե­րա­պահ հաղ­թա­նակ, բայց փո­խա­րե­նը հի­մա ակ­տիվ հար­ձա­կում­նե­րի մեջ է Ռու­սաս­տա­նը, ընդ ո­րում, մի շարք ուղ­ղու­թյու­նն­երով ուկ­րա­ի­նա­կան ու­ժե­րի հա­մար ստեղծ­վել է կա­տաստ­րո­ֆիկ ի­րա­վի­ճակ: Էլ չա­սած, որ սա դեռ ա­մե­նե­ւին էլ ռուս­նե­րի հիմ­նա­կան հար­ձա­կու­մը չէ, Մոսկ­վան դեռ նոր է մի­այն մո­տե­ցել այդ նոր հար­վա­ծի մեկ­նար­կա­յին փու­լին, եւ ե­թե դա ակն­կալ­վող է­ֆեկ­տը տա, ա­պա ան­գամ դժվար է ա­սել, թե ռու­սա­կան տան­կե­րը մին­չեւ ուր կհաս­նեն:

Մի խոս­քով, գնա­լով ա­վե­լի ու ա­վե­լի զգա­լի է դառ­նում, որ մասշ­տա­բա­յին փո­փո­խու­թյու­ններ են լի­նե­լու, ո­րոնք չեն շրջան­ցե­լու նա­եւ հա­րավ­կով­կա­սյան ուղ­ղութ­յու­նը: Եվ կար­ծես թե դա ար­դեն շատ մոտ է:

ՔԵ­ՐՈԲ ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ